Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ (συνεδρίαση αρ. 15/8−7−2025)
Σχετικά με την Αποκατάσταση του Παραρτήματος του Κτηρίου Αβέρωφ
Η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου εκφράζει την έντονη ανησυχία και λύπη της για τις επιθέσεις και τις αμφισβητήσεις που διατυπώνονται δημοσίως σε σχέση με την πορεία αποκατάστασης του «παραρτήματος του ιστορικού κτηρίου Αβέρωφ», ενός χώρου άρρηκτα συνδεδεμένου με τη φυσιογνωμία και την εκπαιδευτική ιστορία της Σχολής.
Το «παράρτημα του ιστορικού κτηρίου Αβέρωφ» υπήρξε για δεκαετίες σημείο αναφοράς των δημιουργικών δραστηριοτήτων της Σχολής, φιλοξενώντας τα Εργαστήρια Ζωγραφικής και Πλαστικής. Η αποκατάστασή του αποτελεί υποχρέωση απέναντι στην αρχιτεκτονική και πολιτιστική μας κληρονομιά, αλλά και απέναντι στις μελλοντικές γενιές φοιτητών/τριών και την ακαδημαϊκή τους καθημερινότητα.
Άπαντες οφείλουν να θυμούνται ότι η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ (ΣΑΜ-ΕΜΠ) πρωτοστατεί εδώ και δεκαετίες σε ακαδημαϊκό, επιστημονικό και ερευνητικό επίπεδο, για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στη χώρα μας.Μεταξύ άλλων, η ΣΑΜ-ΕΜΠ έχει βραβευθεί με το διεθνές βραβείο Europa Nοstra, για την αποκατάσταση του Κτιρίου Αβέρωφ, έχει δημιουργήσει διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο επεμβάσεων με αφορμή τις εκτεταμένες αποκαταστάσεις των βιομηχανικών μνημείων και τη δημιουργία του Τεχνολογικού-Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου, δεκάδες μέλη της έχουν λάβει διακρίσεις και βραβεία για την προστασία των μνημείων, ή/και συμμετέχουν ως διεθνείς αξιολογητές στην UNESCO και επιπλέον, κατά τα τελευταία 25 χρόνια διοργανώνει ένα από τα καλύτερα διεθνώς μεταπτυχιακά προγράμματα με αντικείμενο την προστασία των μνημείων. Τα κτίρια Τοσίτσα, Μπουμπουλίνας και το εν λόγω παράρτημα κηρύχθηκαν διατηρητέα ιστορικά μνημεία αποκλειστικά με πρωτοβουλίες της ΣΑΜ – ΕΜΠ.
Αναφορικά με την με ημερομηνία 4 Ιουλίου 2025 «Καταγγελία», η οποία έχει τη μορφή Τεχνικής και Αιτιολογικής Έκθεσης, που κοινοποιήθηκε προς όλους τους αμέσως ή εμμέσως εμπλεκόμενους με το έργο φορείς, δηλαδή: δημόσιες υπηρεσίες, οργανισμούς, διοικητικές αρχές, ιδιώτες, συμβούλους, κτλ., οι οποίοι καλούνται «…να πράξουν τα δέοντα για την αποκατάσταση της νομιμότητας και την επιβολή των αντίστοιχων προβλεπόμενων κυρώσεων…», υπογεγραμμένη μεταξύ άλλων και από ενεργά και μη ενεργά μέλη της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ,
η Γενική Συνέλευση της ΣΑΜ-ΕΜΠ δηλώνει τα εξής:
- Η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ (ΣΑΜ-ΕΜΠ) δεν είχε καμία ενημέρωση, γνώση, ή/και συμμετοχή στην προετοιμασία και κοινοποίηση-δημοσιοποίηση της Τεχνικής - Αιτιολογικής Έκθεσης της «Καταγγελίας», έλαβε δε γνώση αυτής και του περιεχομένου της, μετά την δημοσιοποίηση της, στις 4-7-2025.
- Η ΣΑΜ-ΕΜΠ δεν είχε ούτε έχει αρμοδιότητα ή ευθύνη για την αδειοδότηση, δημοπράτηση, παρακολούθηση και παραλαβή έργων που υλοποιούνται στο ΕΜΠ ή αλλού.
Η ΣΑΜ-ΕΜΠ, ως η Σχολή με έδρα το «ιστορικό κτίριο Αβέρωφ» του οποίου το εν λόγω έργο αποτελεί παράρτημα, ενημερώνονταν από την αρχή του έργου από την αρμόδια Τεχνική Υπηρεσία του ΕΜΠ (ΤΥ-ΕΜΠ) για τις προβλεπόμενες & απαιτούμενες κατά τον Νόμο ενέργειες που είχαν προγραμματισθεί καθώς και για την ίδια την πορεία του έργου.
- Η ΤΥ-ΕΜΠ, ως η αρμόδια για την παρακολούθηση του έργου υπηρεσία του ΕΜΠ, διαθέτει την τεχνική & νομική κατάρτιση να διερευνήσει και να αντικρούσει τεκμηριωμένα βάσει των στοιχείων που είναι σε γνώση της, όλα τα ζητήματα και τις αιτιάσεις τους που θέτει η εν λόγω Καταγγελία.
Σημειώνουμε ότι η ΤΥ-ΕΜΠ διαθέτει μεγάλη εμπειρία και άριστη κατάρτιση στην επιτυχή υλοποίηση παρόμοιων έργων αποκαταστάσεων μνημείων όπως π.χ. είναι: το ιστορικό κτίριο Αβέρωφ, το ιστορικό κτίριο της Πρυτανείας, τα ιστορικά κτίρια του Τεχνολογικού-Πολιτιστικού Πάρκου και του Μουσείου στο Λαύριο και πολλά άλλα.
- Σχετικά με το ίδιο το έργο,
(α) Το καλοκαίρι του 2024, μετά από αυτοψία του ίδιου του ΕΜΠ, ως αρμόδιος επιστημονικός & τεχνικός φορέας για παρόμοια θέματα, διαπιστώθηκε ότι το συγκεκριμένο κτίριο μνημείο έχρηζε επείγουσας μελέτης αποτίμησης της κατάστασης του, συνεπικουρούμενης από τη λήψη άμεσων μέτρων για την αντιμετώπιση της όποιας επικινδυνότητας.
Κατόπιν της υποβολής σχετικού αιτήματος εκ μέρους του ΕΜΠ, τόσο η ‘Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων’ (βλ. το με αρ. πρωτ. 347120/7-8-2024, έγγραφο) όσο και η ‘Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων’ (βλ. το με αρ. πρωτ. 347114/7-8-2024, έγγραφο) ενέκριναν την εκκίνηση των απαραίτητων σωστικών εργασιών καθαιρέσεων επικινδύνων στοιχείων.
(β) Με τη συνδρομή Επιστημονικής – Συμβουλευτικής ομάδας από εξέχοντα μέλη του ΕΜΠ, καταξιωμένα διεθνώς στα συγκεκριμένα επιστημονικά αντικείμενα, καθώς και με την τεχνική κατάρτιση και εμπειρία της ΤΥ-ΕΜΠ στα θέματα διαχείρισης αντίστοιχων έργων, και προ της έναρξης των οιονδήποτε εργασιών, εκπονήθηκε εξειδικευμένη μελέτη για την αποκατάσταση του φέροντος οργανισμού της στέγης, για τους σκοπούς που αναφέρονται στην συνοδευτική της αιτιολογική έκθεση, μελέτη η οποία περιλάμβανε τη δομική αποτίμηση των υφιστάμενων ξύλινων στοιχείων, του περιμετρικού υφιστάμενου περιζώματος (σενάζ) και της υφιστάμενης τοιχοποιίας.
Η μελέτη αυτή εγκρίθηκε ομόφωνα από το ‘Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων’ (ΚΣΝΜ) με την με αριθμό πρωτοκόλλου 476726/13.11.2024 απόφαση ΚΣΝΜ, αφενός για την άμεση λήψη των απαραίτητων σωστικών και υποστηρικτικών μέτρων, αφετέρου υπό τον όρο της εκπόνησης και έγκρισης της οριστικής μελέτης αποκατάστασης του μνημείου.
(γ) Όπως ειπώθηκε προηγουμένως, οι όποιες άμεσες επεμβάσεις που ακολούθησαν της έγκρισης τους από το ΚΣΝΜ, είχαν/έχουν ως αποκλειστικό σκοπό, την άρση της επικινδυνότητας του φέροντος οργανισμού της στέγης, προκειμένου να αποτραπούν πιθανές αστοχίες και τοπικές καταρρεύσεις. Η συμμόρφωση των εκτελούμενων εργασιών προς τις σχετικές εγκρίσεις, ελέγχεται από τη ‘Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων’ καθώς και την ίδια την ΤΥ-ΕΜΠ, η οποία ενημερώνει αρμοδίως τους εμπλεκόμενους στο έργο.
(δ) Σε ότι αφορά στην αναγκαιότητα της εκπόνησης οριστικής μελέτης αποκατάστασης, η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, έχει δηλώσει από καιρό προς τη διοίκηση του ιδρύματος ότι διαθέτει τους πόρους, το κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό, και τη στήριξη του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Προστασία Μνημείων», ώστε να εκπονήσει η ίδια, την «οριστική μελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης του συνόλου του κτιρίου», με επιστημονική πληρότητα, τεχνική ακρίβεια και θεσμική διαφάνεια. Η ΣΑΜ, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, διαθέτει όσο κανένας άλλος φορέας στην Ελλάδα, την εμπειρία, την επάρκεια και την τεχνογνωσία για να διασφαλίσει την απόλυτη συμμόρφωση της μελέτης με τις αρχές αποκατάστασης ιστορικών μνημείων.
- Σχετικά με την «Καταγγελία»,
Επειδή, αφενός η συγκεκριμένη «Καταγγελία» συνοδευόμενη από μακροσκελή και επιμελημένη τεχνική – αιτιολογική έκθεση, συνυπογράφεται από πρώην ή και νυν πανεπιστημιακούς δασκάλους της ΣΑΜ-ΕΜΠ, από συναδέλφους αρχιτέκτονες και από άλλους τρίτους, αφετέρου, καλεί τους εμπλεκόμενους φορείς για την επιβολή κυρώσεων (διοικητικών / αστικών / ποινικών), η ΣΑΜ-ΕΜΠ ως ο κύριος χρήστης του εν λόγω κτιρίου μνημείου θέλει να θέσει υπόψη όλων των εμπλεκομένων τα ακόλουθα:
(α) Η διατύπωση επιφυλάξεων και διαφωνιών για το υπό εξέλιξη έργο, ειδικά όταν αυτό αφορά στο δημόσιο συμφέρον, οφείλει πριν από οτιδήποτε άλλο, να αποτελεί αντικείμενο ενός καλόπιστου διαλόγου που εκδηλώνεται εντός του πλαισίου των συλλογικών διαδικασιών της Σχολής, ή/και του Ιδρύματος.
(β) Θεωρούμε αυτονόητο και ως το μόνο ορθό, τόσο δεοντολογικά όσο να από την άποψη της επαγγελματικής ηθικής, οι δημόσιες τοποθετήσεις φορέων (πόσο μάλλον οι καταγγελίες) επί ζητημάτων που αφορούν ή/και εμπλέκουν αμέσως ή εμμέσως τη ΣΑΜ-ΕΜΠ, ή/και τα μέλη αυτής, αφενός να βασίζονται σε πλήρη και τεκμηριωμένη πληροφόρηση, αφετέρου πριν την δημοσιοποίηση τους δια της επικοινωνίας τους με τη διοίκηση της Σχολής, ή/και με τη Κοσμητεία της, ή/και με την ίδια τη Γενική Συνέλευση της, να είχαν αναφερθεί έγκαιρα και με εύλογο τρόπο προς την ΣΑΜ-ΕΜΠ, ώστε αφενός να έχουν λάβει την αντίστοιχη πληροφόρηση, αφετέρου να μην εμπλέκουν την Σχολή σε αχρείαστες διελκυστίνδες και νομικές περιπέτειες οι οποίες αποπροσανατολίζουν τη Σχολή από τους ακαδημαϊκούς & επιστημονικούς της στόχους και περιπλέκουν ή/και ακυρώνουν τις προσπάθειες της Σχολής και του Ιδρύματος για την ανάπτυξη των υποδομών τους σε όφελος των φοιτητών και των φοιτητριών τους.
Στο πνεύμα αυτό, καλούμε όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας να συμμετέχουν ενεργά και καλόπιστα στις συλλογικές διαδικασίες και τις θεσμικές συνελεύσεις, όπου κάθε προβληματισμός μπορεί να τεθεί, να συζητηθεί και να αποσαφηνιστεί με σεβασμό, διαφάνεια και δημοκρατικό τρόπο.
Η Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ επαναλαμβάνει την πρόθεσή της να αναλάβει ενεργό ρόλο στην αποκατάσταση του παραρτήματος του κτηρίου Αβέρωφ και δεσμεύεται να συμβάλει στη διάσωσή του ως μνημείου παιδείας, πολιτισμού και δημιουργίας, με όρους επιστημονικής ευθύνης, σεβασμού προς την ιστορικότητά του και διαφάνειας σε κάθε στάδιο της διαδικασίας.
